Milli İktisat Anlayışı Çerçevesinde Erken Cumhuriyet Döneminde İnhisarların İncelenmesi: Liman İnhisarları Örneği
DOI:
https://doi.org/10.62844/jerf.7Anahtar Kelimeler:
Erken Cumhuriyet Dönemi, İttihat ve Terakki, Milli İktisat Anlayışı, Monopol UygulamalarÖzet
Bu çalışmada, erken cumhuriyetin 1923-1929 arasını kapsayan döneminde, inhisarlar ele alınarak inhisar uygulamalarına yönelik politikaların gelişimine ve milli iktisat anlayışı ile ilişkisine dair bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. İnhisar uygulamalarının, liman inhisarları özelinde incelendiği çalışmada milli iktisat düşüncesinin Osmanlı’dan cumhuriyete gelişiminin ortaya konması amacıyla ilgili anlayışın tarihsel arka planı kapsamında imparatorlukta 19. yüzyılın ikinci yarısı itibariyle bir ihtiyaç olarak gündeme gelen dış borç konusu ve II. Meşrutiyet dönemi içerisinde gayrimüslim nüfusun ticari faaliyetlerde belirgin biçimde egemen konuma gelmesini sağlayan sebepler, I. Dünya Savaşı ile birlikte milli iktisat anlayışına uygun olarak tesis edilen politikalar ve milli iktisat anlayışının yeni rejimin politika yapıcıları tarafından da bir iktisat zihniyeti olarak benimsenmesi ele alındıktan sonra erken cumhuriyetin çalışmaya konu olan döneminde limanları ilgilendiren idari ve yasal düzenlemeler ve liman inhisarları incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizinin yöntem olarak belirlendiği çalışmada elde edilen bulgulara, birincil ve ikincil kaynakların incelenmesiyle ulaşılmıştır. Bulguların değerlendirilmesiyle ulaşılan sonuç, yeni rejimin ilan edilmesiyle birlikte liman inhisarlarına yönelik oluşturulan politikaların milli iktisat anlayışı rehberliğinde tesis edildiğidir.
Referanslar
Aytar, İ. H. ve Bozkurt, İ. (2022). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bir Millileştirme Örneği: Mersin Liman İşleri İnhisarı Türk Anonim Şirketi. Tarih Okulu Dergisi. 60, 3798-3820.
Badem, C. (2017). Kırım Savaşı ve Osmanlılar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Başkaya, M. (2014). Tek Parti İktidarı Döneminde Trabzon Ekonomisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7, 17-32.
Baytal, Y. (2013). Trabzon Limanı İnşası. History Studies. Cilt: 5, Sayı: 3, 21-35.
Blaisdell, D.C. (1929). European Financial Control In The Ottoman Empire: A Study of the Establishment, Activities, and Significance of the Administration of the Ottoman Public Debt. New York: Columbia University Press.
Boratav, K. (2006). Türkiye’de Devletçilik. Ankara: İmge Kitabevi.
Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi: 1900-1960. Ankara: İmge Kitabevi.
Demirbilek, S. (2012). Tek Parti Döneminde İnhisarlar (1923-1946). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 24. 203-232
Eldem, V. (1994). Harp ve Mütareke Yıllarından Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Eryaman, A. (2021). Cumhuriyet’in İlk Yıllarındaki İnhisar Uygulamalarına Bir Örnek: Kibrit İnhisarı (1924-1943). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. Cilt: 37. Sayı: 103. 179-216
İnan, A. (2020), İzmir İktisat Kongresi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Karabulut, U. (2005). Cumhuriyetin İlk Yıllarında İzmir Limanı ve Limanın Bölge Üzerindeki Etkileri. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. Cilt: 4, Sayı: 11, 127-144.
Kazgan, G. (2006). Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kıray, E. (1995). Osmanlı’da Ekonomik Yapı ve Dış Borçlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ökçün, G. (1971a). 1920-1930 Yılları Arasında Kurulan Türk Anonim Şirketlerinde Yabancı Sermaye. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Ökçün, G. (1971b). Türkiye İktisat Kongresi 1923 İzmir: Haberler-Belgeler-Yorumlar. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Ökçün, G. (1974). Teşvik-i sanayi kanun-ı muvakkatı, 1913. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 30:1, 25-44.
Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Pamuk, Ş. (2007). Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi: 1500-1914. İstanbul: İletişim Yayınları.
Pamuk, Ş. (2010). Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Quataert, D. (2004). Osmanlı İmparatorluğu: 1700-1922. İstanbul: İletişim Yayınları.
Toprak, Z. (1995b). Milli İktisat-Milli Burjuvazi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Yenal, O. (2010). Cumhuriyetin İktisat Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Yeniay, H. (1964). Yeni Osmanlı Borçları Tarihi. İstanbul: Ekin Basımevi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Burak Aydemir, Ümit Nazım Tol
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
